Skulle ønske eg hadde orda.
Dei som trøysta deg. 
Skulle ønske det hjalp å sende 
varme tankar til deg.
Skulle ønske eg kunne fikse
det som gjer så ilt i deg. 
Men sjølv med verda full av ord og språk finn eg ikkje dei rette til det.

(Sigrid Moldestad)

Å dra heim frå sjukehuset etter den første veka der var absurd. Verda der ute var så lys. Mannen og eg fekk utveksla eit kyss, nokre ord og nokre tårar i tre minutt på togstasjonen. Eg skulle vidare med flytoget, medan han overtok stafettpinnen og sette seg på båten som skulle ta han med til dottera vår på halvøya ute i fjorden.

Den velkjende stova mi framstod framand. Alt framstod framand. Ingenting var kompatibelt med den verda og dei opplevingane eg kom i frå.

Eg gjekk rundt og virra. Såg meg rundt – som om eg var på besøk hos nokon eg kjende godt. Det kjendes ikkje som min eigen heim.

Besteveninna mi skulle vere hos guten og meg den veka, takk og pris for det. Ho var god hjelp på heimreisa, og utan henne hadde det vore alt for mykje tid til usunn grubling heime når guten var på skulen.

Inne på barnerommet sto eg lenge og stira på senga til jenta mi. Klarte ikkje heilt å forstå kvifor ho ikkje låg der. Tankane på at senga brått kunne ha blitt ståande tom for alltid tok pusten frå meg.

Sofaen fanga meg i varme grep, og eg forkasta alle tidlegare meiningar om at tv-spel er fandens verk. Tenk å vere velsigna med ei besteveninne som elskar å spele SuperMario, og som køyrer i gong duell med sonen min så eg kunne falle i stabilt sideleie på sofaen.

Kroppen hadde vore i høgspenning og beredskap 21 dagar i strekk. Sjølv då ein hadde moglegheita på sjukehusa gav den ikkje etter for det intense kravet etter kvile.

No var det som om den tillét seg å sleppe taket. No var den langt vekke frå dramatikken og årsaka til at den måtte halda seg oppe, koste kva det koste ville.

Kroppen kravde sitt, og eg var lettare komatøs i ein time.

Då spenningane sleppte litt etter litt den veka, gav dei plass til smerta. Hovudet verkte, og musklane kjefta og smelte på dårleg behandling og elendig HMS over lang tid.

Det var eit godt teikn, sa nevropsykologen på sjukehuset då eg kom tilbake, det tydde på at sjokket og traumet byrja å sleppe taket i kroppen.

 

Putene mine var mykje betre heime. Elles var det som å sove i senga til nokon andre.

Men sonen min låg der. I mi seng. Passe sveitt i håret og med antydinga til eit smil om munnen, vel vitande at han skulle vakne saman med mamma neste morgon. Eg sleit med å få sove, men no var det fordi eg ikkje ville sovne frå han, og hjartet haldt på å vekse ut av kroppen.

Om morgonen let han som han sov, berre for at eg skulle vekkje han med kos. Eg hadde planlagt jobb og veke så eg kunne vere heime og møte han då han kom frå skulen – nett som i før ulukka, då alt framleis var normalt. Han vart like glad som eg hadde førestelt meg kvar einaste dag. Eg veit ikkje kven av oss som var mest glad.

 

Veka flaug, like fort som finvéret i heimbyen om sumaren.

Guten og eg fekk mykje tid saman. Veninna mi og eg fekk prata. Eg treng vel ikkje forklare om kva. Det var ikkje mykje anna som eksisterte.

Vi vart innbydd på middag hos ein del av familien, og det var første gong eg såg dei igjen etter ulukka. Det vert ofte litt ‘italiensk’ når heile den familien samlast. Emna hoppar og spring rundt bordet som nyfødde lam om våren. Ein bør ikkje vere for smålåten, då kjem ein ikkje til ordet. Det brukar å vere særs sosialt, med høge stemmar og mykje humør og latter. Men eg hang ikkje med. Eg hadde ingenting å melde om noko som helst. Heile meg var berre fylt med ein einaste ting, og etter at dei hadde spurt korleis det gikk og eg ikkje klarte å svare skikkeleg fordi halsen snurpa seg, vart eg ordknapp.

Heile tida sat eg der og tenkte ‘Spør då. SPØR då! Spør kva som eigentleg hende, korleis det gjekk til, korleis det var, spør og grav om detaljar så eg kan formidle kor heilt jævlig det var og de kan skjøne kvifor eg er som eg er og reagerer som eg gjer!’

Men ingen spurde.

Dei visste ikkje at eg ville det. At eg trong det.

Og eg spurte ikkje om dei ville vete.

Ho akte, ho falt tre meter, ho skada hovudet sitt. Det var det dei fleste tok stilling til. Eg er ikkje sikker på om nokon eigentleg orka å vete meir enn akkurat det. Sjølv mannen min klarte seg lenge med den oppsummeringa. Han orka ikkje vete meir ein lang stund, ikkje før eg lenge nok hadde pressa på for å fortelje han det heile. For eg syntest han burde kjenne til heile historia.

Elles kan ein ikkje tvinga slike ting på folk trur eg, anten det er familie eller vener. Dei orkar kan hende ikkje. Det er vanskeleg for dei å sjå nokon dei er glad i ha det vondt. Dei veit ikkje kva dei skal seie. Kan hende dette er den sterkaste grunnen til at eg vil dele alt eg deler. Eg vil prøve å gje eit nokre hint om kva ein kan seie, kva ein kan gjere, kva ein treng når katastrofen rammar dei du held av. For katastrofen rammar ikkje berre dei nærmaste. Den rammar alle dei som står rundt og. Den rammar ulikt, men den rammar.

Eit drygt halvår etter ulukka fekk eg moglegheita til ein ordentlig prat med far min.

– Vi kjende oss så hjelpelause, han såg rimeleg hjelpelaus ut no og, – vi ante knappast korleis vi skulle reagere på det. Vi fekk meldinga om kva som hadde hendt, og ja…vi visste verken kva vi skulle seie eller gjere.

– Men eg kjende det som om de ikkje forsto, frustrasjonen sto i auga på meg som alltid, – eg trong berre trøyst, og eg takla ikkje oppmuntringar og ‘tenk positivt’-pushing.

Dei ville gje meg pusterom, heldt han fram. Prøve å gjere augeblikka så normale som mogleg for å hjelpa meg å gløyme alt for ei lita stund. Kjærleg og godt meint, og eg veit eg burde vere takksam Men ein kan ikkje gløyme. Eg kunne ikkje gløyme. Ikkje for eit sekund ein gong. Eg tenkte berre på henne. På ulukka. På skaden. På at eg trudde eg mista henne. Det var det einaste som eksisterte for meg.

No er gjerne ikkje en søndagsmiddag ein optimal setting å ta opp eit slikt tema heller. Ungar kjem grinande inn med ei ørlita skrape som berre må ha plaster, sausen kokar over og katten kjem inn med ei halvdaud mus.

Ein sleng seg heller ikkje ned rundt eit lystig søndagskledd middagsbord: «Hei ja, då tenkte eg at eg skulle dra ned stemninga med å fortelje i grufulle detaljar om ulukka vår. Det vert ikkje så mykje blod, men rekn med ein tåreflom eller tre.»

I ettertid veit eg at ein gjerne har behov for å bli spurt. Elles kjens det som om ein tvingar seg på folk med noko ein slett ikkje er sikker på om dei vil høyre. Floken er jo at folk ikkje anar at ein gjerne vil bli spurt når ein sjølv ikkje gjer uttrykk for det. Dei var uvitande om mine behov.

Folk er ikkje tankelesarar. Og eg var ei pingle som ikkje opna kjeften.

 

Frå sjukehuset vart det rapportert at ungen hadde fått møte sjukehusklovnane for første gong. Dei hadde vore innom to gongar på akutt-sjukehuset, men då låg ho svimeslått og fekk ikkje gleda av å møte dei.

No vart dei innvilga nokre få minutt med audiens.

Elles var veka lite hendingsrik. Bortsett frå at Det Store Kontrollfrik-Monstret vakna att. Det som ikkje stolte på at faren hadde kontroll på skjermingskonseptet. Det kan og kallast mammamonsteret. Det som får ein til å tru at ein som mor kan og veit alt så mykje betre sjølv.

Mannen min erkjende på telefon at han ikkje var heilt stødig på skjermingskonseptet. Det vart bekrefta då han allereie same dagen som ‘vaktbytet’ glad meldte om at skjermingsreglane hadde vorte mjukna opp. Det var berre det at det var eit forslag til dagsplan for helga han såg på, og ikkje skjermingsreglane. Det var heller ikkje lett å forstå logikken i kva som var kvile, og kva som var lette kvileaktivitetar og kva av dei som skulle vere til ei kvar tid.

Eg kjempa i mot monstret, men det hadde stålkreftar og gav meg kraftig motstand. Monstret framstilte meg som masebøtte, forståsegpåar og besserwisser. Spesialistane roa oss med at ho ikkje kunne ta meir skade av om vi gjorde noko feil. Men betringa kunne ta meir tid dersom ho vart overstimulert og fekk for lite kvile. Og var det noko som helst i verda vi ikkje ønskte, så var det at betringa skulle ta lenger tid.

Telefonsamtalane mellom oss kunne vere kronglete og vanskelege. Det var store kjensler, tvil, frustrasjon og mykje irritasjon frå begge kantar.

Det var ikkje lett å vere verken kjærestar, velfungerande par eller foreldre.

Mange gonger i løpet av våren tenkte eg at dette ville vere syretesten for oss to. Opp- og nedturane har regna tett heile vegen. Det gjorde særleg den første tida ekstra vond. Fleire gonger har vi trudd at løpet er køyrd, noko som gjorde ekstra vondt midt oppi alt anna. Anten ville vi måtte avvikle AS Kjernefamilie, eller ville vi kome sterkare ut av det. Vi håpa sjølvsagt på det siste begge to. Vi håpar framleis.

Som ein kreftcelle har krisa sett bu i heimen, berre endra karakter. Den har gått frå akutt til kronisk. Lista seg inn som ein smygande sjukdom, som det kanskje finst kur for, kanskje ikkje. Symptoma er korte lunter, spente musklar, utmatting og opne tårekanalar. Krangling og usemje. Diskusjonar om bagatellar.

Skilsmisseprosenten er så høg som 50% hos foreldre til barn med spesielle behov.

Redninga har vore at vi har alltid vore seige. Vi har kjempa. Kome oss gjennom kriser tidlegare. Dette var ikkje, dette ER ikkje tida til å gje opp. Ein skal aldri gje opp når ein er nede for teljing. Då ser ein ikkje klart, ein er prega av sterke kjensler og manglande fornuft og rasjonalitet.

 

Bestevenninna mi var gullgodt selskap. Både som samtalepartnar og støtte, men reint praktisk og. Berre å skulle lage middag, gjere slike vanlege ‘hus-ting’ var uoverkommeleg slitsame. I tillegg gjorde sonen min krav på meg. Han slukte meg med hud og hår. Den lille sjela hans var rysta inn til margen, og han saug inn moderlig tryggleik og nærvær. Forståeleg nok. Det var godt for hjartet, og eg kunne ikkje gje han nok. Men når ein var tømt for kraft, energi og overskott vart det krevjande. Det gjekk på reserve-reservelageret laus når eg gjorde det eg kunne for å vere til stades for han, både fysisk og mentalt – når eg mest av alt berre ville leggje meg ned i stabilt sideleie og rugge.

Veka heime flaug av garde, og påska kom. Den skulle feirast på sjukehuset. Eg mintes starten av vinterferien nokre veker tidlegare – kor eg elska tanken på å ha fri og ferie. Kor glad eg allereie då var for at det berre var ein liten månad til neste runde fridagar å kose seg med ungane. No var han her, påskeferien, men den skulle bli annleis enn vi nokon gong kunne førestilt oss. Påskeegga vart fylt og pakka.

Det var ei omstilling å forlate sjukehuslivet for å reise heim. No som eg hadde akklimatisert meg heime, var det tid for å reise tilbake til denne rare bobla. Nok ein gong måtte eg skifte mental kanal. Sjølv om guten og eg skulle reise saman, grudde eg meg frykteleg.