…og når eg holder mitt barn, min unge,                                                                                                                 og kjenner alle verdens farer tynge…                                                                                                                     Då syng eg lystige tonar                                                                                                                                            for alle mine demonar

(fra Alle Mine Demona, Tonje Unstad)

Eg fann ungen att på barneintensiven. To sjukepleiarar overvakte henne der ho låg. Viss ein såg bort i frå alle leidningar  og slangar som var festa på ho, såg ho berre ut som ho ganske enkelt sov.  Like fredfullt som om ho låg i senga si heime. Det gjekk overhovudet ikkje an å sjå på ho at noko var gale, ho hadde ikkje så mykje som eit blåmerke.

Eg vart vist til pårøranderommet. Til tross for dei 18 minusgradane utanfor var det kvelande varmt der inne, og eg strevde og banna då eg ikkje fekk opna vindauget.

Eg vart ståande midt i rommet og sjå meg rundt. Prøvde å gjere meg kjent. Med rommet og med situasjonen. Men det gjekk ikkje an å begripe kva vi var hamna midt opp i. Ikkje med mi beste vilje.

Familien måtte informerast, og eg stålsette meg. Tenk om dei ville bli sint. Seie at eg ikkje hadde passa godt nok på henne, at eg hadde vore uansvarleg. At det var min feil at ho hadde skada seg.

Orda sat langt inne, eg klarte ikkje relatere dei til meg. Men eg høyrde meg sjølv seie dei høgt.

– Ikkje bli redd no, sa eg, – vi er på sjukehus, ungen har skada hovudet sitt, men det er visst berre hjerneristing og det er visst ikkje grunn til å uroe seg seier dei som forstår seg på slikt.

Far min tok det pent og fatta. Sa eg måtte halde han oppdatert, og at alt kom til å ordne seg. Eg trudde på han. Det var ikkje grunn til anna.

Mor mi gjekk det og bra med. Sjølv om orda ‘ikkje grunn til å uroa seg’ hadde ikkje same effekt på henne.

Ho er verken fødd i går eller tapt bak ei vogn eller på nokon måte mogleg å skjule noko for. Mor mi jobba tidlegare som hjelpepleiar på akuttmottak, og veit eksakt kva tid det er grunn til å uroa seg eller ikkje.

Sjølv om eg protesterte, insisterte eine systera mi på å fly over for å vere her med oss. Det var meiningslaust tullete, mannen min hadde jo nettopp fått beskjed om at det ikkje var naudsynt å kome. Ungen hadde hjerneristing, og vi skulle heim om ein, maks to dagar – det fekk no vere måte på krisemaksimering.

Eg hadde etter planen oppdrag i heimbyen fire dagar seinare, men fekk beskjed om å vente og sjå det an då eg spurde om eg burde avlyse framsyninga.

I ettertid kan ein sjå at alt som heiter logisk og rasjonell tankegang fordampar i slike situasjonar. Ein vert ufriviljug selektiv på kva ein tek inn og ikkje av informasjon og realitet anten ein vil eller ikkje.

Eg tok ikkje ein gong med meg tannbørste då eg køyrde med ambulansen, ungen skulle jo berre sjekkast litt på legevakta. Deretter skulle vi fortsetje vinterferien. For sjølv om orda kraniebrot og hjernebløding burde gitt illevarslande nok signal, så høyrde eg framleis det kjende, men ufarlege ‘hjerneristing’-ordet danse mellom veggane. Så eg klamra meg stadig fast på den forholdsvis trygge knaggen der.

No har aldri matematikk vore mi sterkaste side, men eg la heller ikkje saman to og to då ei sjukepleiar med milde, noko medfølande auge fortalde at det ville komme ein sosionom og hjelpe meg med å søke pleiepengar frå Nav. Jøss, tenkte eg, eg trudde ikkje Nav var så gåvmild med slike ordningar i så kortvarige tilfelle. Men eg jatta no med ho. Kanskje ho ikkje visste betre.

Ungen skulle til ny CT i sjutida på kvelden, og ho vart nøye overvakt i tilfelle blødinga i hjernen auka på. Kvar halvtime lyste dei inn i auga hennar for å sjekke pupillreaksjonar. Dei var ‘adekvate’. Det var ordet dei kvitkledde brukte heile tida. ‘Adekvat’. Eller tilfredsstillande, som vi andre ville sagt. Men ho reagerte ikkje på noko som helst, var berre heilt borte. Sjølv om ho innimellom fekk panikk og kasta seg rundt, og i blant jamra seg av smertene.

– Mamma er her. Mamma passar på.

Eg strauk på henne. Kviskra til henne.

– Du er sterk, jenta mi. Dette klarar vi, du og mamma, saman er vi sterke.

Eg valde å tru at det var ei antyding til nikking eg såg. Men sikker var eg ikkje.

Det neste døgnet skulle eg krangle fælt med dei to som satt på skuldra mine og kviskra meg inn i øyra. Den kvitkledde, som forsikra meg om at dette ville gå bra.

Og den andre.

Den raudkledde med horn og hale. Han som heile tida skubba vekk sin kvitkledde optimistiske ven, og insisterande tvinga meg til å sjå det utenkelege i auga. Berre det å streife borti det utenkelege skulle brenne seg fast i sjela, og ikkje gje slepp på lang, lang tid.

Så ofte ein har lese og høyrd om andre sine ulukker, andre sine sjukdomar. Så ofte ein har undra seg på korleis dei pårørande taklar det. Korleis dei heng saman, finn styrke. Det er som om noko berre tek over. Fight or flight heiter det på psykologspråket, lærte eg under traumebehandling året etter. Reaksjonane skjer raskare enn bevisste tankar. Nervesystemet vårt reagerer på eit mikrosekund dersom det finnes signal på reell fare eller tenkt trussel. Normalt er det den delen i hjernen som heter Cortex (hjernebarken) som står for fornuftige beslutningar, rasjonelle tankar og som gjer at vi tilpassar oss situasjonar. I en krisesituasjon tek Amygdala (kjenslesenteret) over, som reagerer raskare og får informasjon før Cortex. Ein kan ganske enkelt ikkje tillata seg å gå i oppløysing. Hormon og instinkt aktiverast i kroppen, og ein går i høggir. Ein kjenner ikkje etter kor sliten ein er. Kor lei seg ein er. Kor redd ein er. Særleg når det skjer noko med ungane våre, får ein nesten litt superkrefter. Mamma må vere der. Mamma må passa på. Ungane treng oss. Dei treng at vi er sterke og trygge for dei, same kva slags skade eller sjukdom det er. Eigne kjensler og reaksjonar må vente.